Sahrap Soysal

Mutfaklarımızın demirbaşı, yemeklerimizin lezzet bileşeni, uğruna savaşların bile yapıldığı tuzun bir tutamlık hikayesini Çankırı’dan aktarmak isterim.

Çankırı, kaya tuzu, rezervleri bakımından dünyanın en zengin ve en eski kaynaklarından birine sahip. Hititler döneminden beri kullanıldığı tahmin edilen, binlerce yıldır kazılarak ortaya çıkan tuz yatakları, aynı zamanda ülkemizin de en büyük ve en eski kaya tuzu madeni. Bu dev madenin bir kısmı ise turizm amaçlı kullanılıyor. Adeta bir yeraltı tuz şehri görünümündeki alanlarda düzenlemeler devam ediyor.

Kaya tuzundan üretilen heykeller, çeşitli ışık efektleri ile yapılan aydınlatmalar, oturma bankları turizm projesinin şimdilik tamamlanan aşamaları. Ancak bu projenin en önemli bölümü sağlık turizmine yönelik. Astım, bronşit gibi akciğer rahatsızlıklarının tedavisine yönelik tuz terapi adalarının yapılması planlanıyor. Çünkü tuz madenlerinin sağlığa faydalı etkisi yüzlerce yıldır biliniyor.

Ağustos ayının gölgede 40 dereceyi bulduğu Çankırı sıcağında bu efsane serin mağaradan hiç çıkmak istemedim. Üstelik mikrop ya da bakterinin barınamadığı bu şifalı ortamda akciğerlerimizin de temizlendiğini hissettik. Ancak hırka ya da mantonuzu mutlaka yanınıza alın çünkü muhteşem mağaranın içi neredeyse 12-14 derece. 

Çankırı tuzuna yönelik analizler ve farklı ülkelerdeki tuzlarla yapılan karşılaştırmalar sonucunda Çankırı tuzunun dünyadaki en saf tuzlar arasında olduğu, hiçbir ağır metali içermediği tespit edilmiş. Bu doğal tuz neredeyse 84 elementin olduğu ve bunların da insan sağlığına faydalı mineralleri içerdiği de yapılan araştırmalarla ortaya koyulmuş.

Bu muhteşem yeraltı tuz şehrinde Uluslararası Tuz Festivali düzenlendi, tuzda etler pişirildi ve yöresel yemekler sergilendi.

Aslında Çankırı bir keçi memleketi. 60’lı yıllara kadar tiftik keçisi yetiştiriciliği çok popülermiş. Çankırı tuzuyla beslenen keçinin etinin lezzeti dillere destanmış. Bizi davet eden Çankırı Belediyesi İl Kültür Müdürü Ethem Yenigürbüz, keçi yetiştiriciliğinin yeniden canlandırılmasını çok arzu ediyor. Burası ayrıca bir mantar cenneti. Cincalaz, kanlıca, saçak ve ebişke çok seviliyor. Aynı zamanda kavun, karpuz, salatalık ve yeşil ince biberiyle de biliniyor.

YEŞİL FASULYE  

Üzümün yaşını da kurusunu da pratik tatlı tariflerimde kullanmayı çok seviyorum. Karadenizlilerin meşhur tatlısı pepeçurayı andıran muhallebi tarifim öyle hafif ki... Kurabiyelerin içine de en çok onu yakıştırıyorum.

 

ÜZÜM MUHALLEBİSİ (6 KİŞİLİK)

NE LAZIM?

◊ 1,5 kg siyah üzüm

◊ 1 su bardağı su (veya vişne suyu)

◊ 3 yemek kaşığı toz şeker

◊

İncirin baldan da tatlı olduğu, yeşiliyle moruyla tezgâhları süslediği bir dönemdeyiz. Olmuş halini ısıra ısıra yemenin tadı bir başka ama ben onu tatlı tariflerimde değerlendirmeyi de çok seviyorum...

 

PUDİNGLİ İNCİR TATLISI (6 KİŞİLİK)

NE LAZIM?

◊ 1 paket vanilyalı puding

◊ 8 taze incir

◊ 2 su bardağı süt

◊

Toskana’da “agro” yani tarımsal turizm çok gelişmiş. Turistler, Toskana bölgesinde tarım, doğa merkezli geziler yapıyor. Kendin üret, topla, pişir, tüket modeli çok yaygın.

Engin bir denizin hafif dalgalı sularında kıvrıla kıvrıla, ine çıka yol almak gibi İtalya’nın Toskana vadisini dolaşmak.
 Engin bir denizin hafif dalgalı sularında kıvrıla kıvrıla, ine çıka yol almak gibi İtalya’nın Toskana vadisini dolaşmak. Birkaç yüz metreyi geçmeyen tepelerden oluşan Toskana coğrafyası boyunca, gözün alabildiğince uzanan zeytin ağaçları ve üzüm bağları, buranın şarap ve zeytinyağı memleketi olduğunu hatırlatıyor. 
Tepelerin üzerinde tarihi bir kale, bir katedral ya da bir şato etrafında yan yana ya da yuvarlak düzende sıralanmış asırlık binalar, evler... Kimisi bir köy, kimisi bir kasaba büyüklüğünde tarihi yerleşkeler. 
Merkeze yerleştirilmiş bir belediye binası, bir katedral, önündeki açık alana dizilmiş kafeler, minik dükkanlar, bazen bir müze, saray, bir lokanta, fırın ya da şarküteri sizin keşfinizi bekliyor. Bu mimari düzen ve şehir planı yüzyıllardır bozulmadan devam ettirilmiş.

Hepsi Avrupa’nın aydınlanma çağı olarak kabul edilen Rönesans döneminden geçmiş şehir devletleri. Tüm Toskana bu anlamda açık hava müzesi gibi. Biraz dikkatli bakanlar, aralardaki buğday başaklarını, elma, armut gibi meyve ağaçlarını, sakince otlayan kuzu, keçi ve inekleri görebilir. Toskana’da “agro” yani tarımsal turizm çok gelişmiş.Kırsal hayata ilgileri git gide artan şehirliler ya da turistler, Toskana bölgesinde tarım, doğa merkezli geziler yapıyorlar. Kendin üret, kendin topla, kendin pişir, kendin tüket modeli çok yaygınlaşmış. 
Türkiye’de de Bilecik’te eko turizm modelini köyüne uygulayan Bedriye Berber Engin, yüzlerce turisti köyüne çekmeyi ve ekonomik kazanç elde etmeyi başardı. Bu yüzden “Toprağın Kadınları” büyük ödülünü alarak kadınlar için şahane bir rol model oldu.

İncir ve üzümün mevsimini karşılarken şeftalilere de yavaş yavaş veda ediyoruz. Kalan kısa zamanı fırsat bilip çocukların okul dönüşü veya çay saati için hazırlayabileceğiniz, ferahlık veren iki güzel tatlı yapalım...

Şeftalili pandispanya (6-8 kişilik) 

NE LAZIM? 

◊ 4 orta boy şeftali
◊ 4 yemek kaşığı toz şeker

Pandispanya hamuru için 

◊ 5 yumurta (oda sıcaklığında) 
◊ 4 Türk kahvesi fincanı toz şeker

Vişneler bugün-yarın tezgâhlardan kalkıyor. Tazesiyle şurup yapmayı çok sevdiğim bu meyveden buzluğa bol bol atıyorum, canım çektiğinde vişne helvası yapıyorum. Üzerinde bademle bence harika oluyor.

 

BABAANNEMİN VİŞNE ŞURUBU (6 KİŞİLİK)

NE LAZIM?

◊ 1 kg vişne

Mayhoş tadıyla ünlü kızılcıklar tezgâhlarda... Bu hafta sizin için kızılcık şerbeti tarifi hazırladım, onunla birlikte bir de mangolu limonatayı nasıl yaptığımı anlatmak istedim. Bu sıcaklarda iyi gider.

Kızılcık şerbeti (10 kişilik)
NE LAZIM?
◊ 1 kg kızılcık
◊ 10 su bardağı su
◊ 1 kg toz şeker

NASIL YAPARIM?

◊ Kızılcıkların saplarını ayıkladıktan sonra yıkayıp süzün ve orta boy bir tencereye aktarın.

Bu hafta Lezzetli Hayat’ta kapak konumuz domates... Ben de sizlere domatesin başrolde olduğu, benim de çok sevdiğim, birbirinden leziz iki tarifimi anlatmak istedim.

MANTARLI DOMATES DOLMASI

NE LAZIM? (3-4 kişilik)

◊ 8-10 adet orta boy domates