Robotlar utanç duygusunu kaldırabilir

Robotların her geçen gün hangi mesleği yerine getireceği hakkında birçok farklı içerik çıkıyor. Bu robotların, aslında normal olan ancak çoğu kişinin içten içe ‘utanç verici’ olarak düşündüğü durumlarda hayat kurtarıcı bir rolünün olduğunu görüyoruz. Valentina Pitardi liderliğinde yapılan hizmet robotlarına yönelik araştırma bu konuyu açıklığa kavuşturuyor.

Araştırma kapsamında yapılan bir deneyde 170 katılımcıdan, bir hemoroid sorunu için tıbbi klinik ziyareti ayarladıklarını hayal etmeleri istendi. Yarısı bir insan resepsiyonistle, yarısı da robotik bir resepsiyonistle konuşmayı hayal etti. İnsanların bu durumdaki utanç düzeyleri ölçülde ve tıbbi durumları hakkında bir resepsiyon görevlisi yerine bir robota bilgi vermek zorunda kaldıklarında insanların daha az utandıkları tespit edildi.

Aslında sürpriz olmayan bir şekilde insanlar, diğer insanların bizim hakkımızda ne düşünebileceği veya hissedebileceği konusunda endişlenip utanma eğilimindeler. Tüketici davranışı alanındaki diğer araştırmalar, yalnızca hayal edildiğinde bile başkalarının varlığının utanç uyandırmak için yeterli olduğunu gösterdi. Araştırma, insanların robotların yargı oluşturabileceğine veya duygu gösterebileceğine inanmadıkları için robotlardan utanmadıklarını gösteriyor. İkinci deneyimde ise katılımcılardan mantar önleyici bir tedavi almak için bir eczanede olduklarını hayal etmeleri istenildi. Önceki çalışmada olduğu gibi grupları ayrıldı. Bu yüzden yarısı bir insan eczacıyla, diğer yarısı da bir robotla konuşmayı hayal etti. Daha sonra sadece ne kadar utanacaklarını değil, aynı zamanda robotun duygular ve yargılar gibi belirli zihinsel yetenekleri olduğunu düşündüklerini de ölçtük. Katılımcılar, robotların her ikisinden de yoksun oldukları için fikir sahibi olamayacaklarını hissettiler.

Sophia gibi insansı robotların son sürümleri, çok çeşitli insan ifadelerini taklit edebiliyor ve hatta onlara isim vererek onları insanlaştırıyoruz. Buna rağmen araştırma grubu, katılımcıların robotların davranışlarını yargılamadığını düşündüklerini buldu.

Robotlar yargılamaz

İnsanları bir durumdan çıkarmak geçmişte utancı azaltmak için kullanılmıştır. Örneğin tüketiciler, mağazalardaki garip etkileşimlerden kaçınarak otomatlardan prezervatif ve tampon gibi ürünleri satın alabiliyor. Yakın zamanda yapılan bir anket, tüketicilerin bir mağazadan satın alma utancından kaçınmak için kişisel hijyen ürünleri için çevrimiçi olarak daha fazla ödemeye istekli olduklarını keşfetti.

Robotlar bizim hakkımızda dedikodu yapmayabilir ama bir insanın yapabileceğinden daha fazla veri toplarlar ve daha uzun süre saklarlar. Araştırmada katılımcılar, mahremiyet ve verilerini depolayan robotlar hakkında endişelerini dile getirdiler, ancak birçoğu zaten her gün telefonları aracılığıyla birçok kişisel bilgi aktardıklarını hissetti ve bu nedenle bu konuda çok fazla endişelenmedi.